Vijeće ministara BiH u Strateškom okviru za BiH iz 2015. godine ističe iznimno važan značaj kreativnih industrija i kaže: ,,Kreativne industrije postaju sve važnija komponenta razvoja moderne postindustrijske ekonomije, temeljene na inovativnosti i znanju. Razlozi za poticanje razvoja takvih industrija leže u dokazanom ekonomskom rastu i razvoju, te stvaranju radnih mjesta, ali i u promovisanju kulturnog identiteta i isticanju kulturnih različitosti širom svijeta. Tokom proteklog desetljeća EU je prepoznala tu činjenicu i započela s razvojem i promovisanjem ovih posebnih industrija. U tim trenucima je sektor, koji je bio uvijek na marginama, dobio dovoljno pažnje istraživača i vladajućih tijela, te je postao glavna tema istraživanja, analiza i statistika u svrhu boljeg razumijevanja odnosa između kulture, kreativnih industrija i ekonomskog razvoja, kako bi bili u mogućnosti što uspješnije iskoristiti potencijale novootkrivene industrije. U BiH je potrebno razviti ovaj sektor i usmjeriti napore u definisanju njegovih potencijala, kako bi uticao na ekonomski rast i razvoj države.”
Sticanje kulturnih i kreativnih kompetencija kroz obrazovanje i osposobljavanje
Umjetničko izražavanje i stvaranje u kontekstu različitih pedagoških koncepcija odgoja i obrazovanja smatra se bitnom komponentom uticaja na razvoj ličnosti. Uvidom u savremene nacionalne kutikule različitih zemalja vidljivo je da svi potiču umjetničku senzibilizaciju dok u BiH to nije slučaj.
Kada je u pitanju kulturno i umjetničko formalno obrazovanje i razvoj kreativnog potencijala, mladi u cijeloj državi mogu ih ostvariti kroz srednjoškolsko i visoko javno i privatno obrazovanje. U BiH postoji 11 srednjih umjetničkih škola, osam akademija u okviru državnog obrazovnog sistema i univerziteta, te četiri akademije i fakulteta u okviru privatnih univerziteta.
Kada je u pitanju neformalni sektor i omladinski rad, mladi ljudi u BiH mogu se kulturno nadograđivati i imati koristi od dugoročnih projekata i inicijativa koje su usmjerene na lakši pristup kulturnim institucijama, kulturnom okruženju. Kroz takve projekte i inicijative potiče se njihova aktivna participacija u kulturnim događajima.
Jedan od takvih projekata je Evropska omladinska kartica (EYC), koji od 2019. godine realizuje PRONI kao jedina akreditovana organizacija za BiH. Kroz ovaj projekat koji nudi mogućnost formalne, neformalne, profesionalne afirmacije i usavršavanja mladih, poticanje mobilnosti i umrežavanja, mladima se takođe nude različiti benefiti na osnovu kojih mogu biti direktno uključeni u kulturni i svaki drugi segment razvoja društva. Na osnovu tih benefita mladi mogu konzumirati i uživati različite kulturne sadržaje u različitim kulturnim javnim institucijama koje su im do početka relizacije projekta bile nedostupne. Namijenjena je mladima od 15 do 30 godina starosti. Benefiti programa, osim u BiH, koriste se u ostalim državama članicama (37 zemalja Evrope) čime se podstiče i nacionalna i internacionalna kulturna nadogradnja.
Kreativna Evropa je program Evropske komisije za podršku kulturi i audiovizualnom sektoru. Nadovezujući se na prethodni program Kreativna Evropa, program će i u periodu 2021 – 2027. podržavati evropski kulturni i kreativni sektor. Program slijedi strukturu prethodnog programa i uključuje tri potprograma:
- pretprogram Kultura obuhvata kulturne i kreativne sektore, osim audiovizuelnog sektora;
- pretprogram MEDIA obuhvata audiovizuelni sektor;
- Međusektorski pretprogram obuhvata aktivnosti u svim kulturnim i kreativnim sektorima.
Budžet programa Kreativna Evropa za period 2021 – 2027. godina iznosi 2,44 milijarde eura, a u prethodnom periodu (2014 – 2020) na raspolaganju je bilo 1,47 milijardi eura. Iz programa Kreativna Evropa ulaže se u aktivnosti kojima se jača kulturna raznolikost te odgovara na potrebe i izazove kulturnih i kreativnih sektora.
Projekat Art Remains/Umjetnost ostaje bio je takođe jedan od programa koji je bio namijenjen mladim ljudima i srednjoškolcima i realizovali su ga Savjetodavni odbor mladih pri Ambasadi Švicarske u BiH, PRONI i JU Centar kulture i mladih Općine Centar Sarajevo uz podršku Ambasade Švicarske u BiH. Projekat je realizovan u deset različitih općina/gradova u BiH i to: Sarajevo, Kiseljak, Bihać, Prozor, Banja Luka, BD BiH, Foča, Gradačac, Pale i Srebrenik. Kroz ovaj projekat preko 100 mladih ljudi imalo je priliku da nauči više o scenskoj i filmskoj umjetnosti kroz jednodnevne treninge. Cilj projekta je bio ukazati na problem odlaska mladih iz BiH, a umjetnost i kreativnost uzeti su kao glavni resurs i metoda prikaza tog problema. Tih 100 mladih ljudi našli su se u glavnim ulogama filma “Kud si poš’o”, koji je premijerno prikazan 2023. godine s ciljem da bude viđen i na širem evropskom nivou. Ovakav projekat je prvi ove vrste u BiH.
Specijalizirano obrazovanje za stručnjake iz oblasti obrazovanja, kulture i mladih
U BiH ne postoje obuke direktno organizovane ili finansirane od strane vlasti sa najvišeg nivoa, a da su dostupne učiteljima/nastavnicima/profesorima u formalnom obrazovanju, omladinskim radnicima, kao ni profesionalcima (umjetnicima, direktorima kulturnih institucija, kustosima) i mladim ljudima. Ovakve obuke obično su finansirane kroz projekte međunarodnih i nevladinih organizacija, te od priliva međunarodnog kapitala kroz rad ambasada, ili kroz stručno osposobljavanje. Posljednji objavljen poziv dolazi od strane Odjeljenja za privredni razvoj, kulturu i sport pri Vladi Brčko distrikta BiH i odnosi se na realizaciju obuke za udruženja iz oblasti sport i kulture.
Omogućavanje kvalitetnog pristupa kreativnim okruženjima
Na državnom nivou, poticaji koji se odnose na unaprjeđenje sektora kulture, a namijenjeni su muzejima, bibliotekama, kinotekama, galerijama, pozorištima, kulturnim centrima, domovima kulture, arhivima, orkestrima, filharmonijama, zavodima za zaštitu kulturne baštine, akademijama nauke i umjetnosti, likovnim i muzičkim akademijama, akademijama scenskih umjetnosti, amaterskim pozorištima, horovima, festivalima kulture dolaze kroz „Sufinansiranje projekata kulture u Bosni i Hercegovini“ za 2022 („Službeni glasnik BiH“, broj 56/22) koje objavljuje Ministarstvo civilnih poslova BiH. Grantovi ne navode direktno mlade ljude, ali s obzirom da su mladi sastavni dio navedenih aplikanata, može se reći da se na ovaj način pruža mogućnost i podrška projektima koji se konkretno mogu odnositi na mlade ljude.
Na nivou FBiH, Federalno ministarstvo kulture i sporta uvelo je Transfer za mlade 2023, a koji, između ostalog kao jedan od općih kriterija ističe doprinos unaprjeđenju položaja i afirmacije mladih u FBiH.
Kada je u pitanju RS, nadležne institucije kroz finansiranje projekata kulturnih institucija te Programa sufinansiranja javnih potreba u oblasti kulture u RS su u 2019. godini objavili pozive za kulturno nasljeđe i kulturno-umjetnički amaterizam, kulturno stvaralaštvo nacionalnih manjina, te muziku i muzičko-scensku umjetnost. Više o ovim pozivima nije dostupno online. U 2023. godine ponovno je raspisan javni poziv za sufinansiranje programa i projekata u Republici Srpskoj za 2023. godinu.
U BD BiH postoje takođe programi pružanja podrške kulturnim institucijama, neprofitnim organizacijama i udruženjima, koji, iako jasno ne navode kategoriju kulture, omogućavaju pružanje podrške i projektima koji promovišu kulturu ukoliko budu ispunjeni postavljeni kriteriji. Jedan od takvih je objavila i Vlada Brčko distrikta BiH pod nazivom “Javni poziv za finansiranje i sufinansiranje projekata od javnog interesa”.
Za omogućavanje kvalitetnog pristupa kreativnim okruženjima, te implementaciju programa u kojima se kreativne ideje i talenti mladih razvijaju, obično su zadužene institucije na najnižim nivoima vlasti koje se finansiraju iz budžeta institucije/grada/općine osnivača. Neki od takvih programa su:
- Internacionalni teatarski festival „TKT Fest- Dani akademskog teatra“ u Tuzli koji afirmira pozorišne umjetnike i studente akademija iz BiH, regije i Evrope;
- Internacionalno takmičenje učenika i studenata muzike koje afirmira mlade muzičke talente BiH i regije;
- Međunarodni festival gitare Sarajevo koji ima za cilj obogatiti kulturnu scenu kroz predstavljanje vrhunskih umjetnika klasične gitare iz zemlje i svijeta. Dio aprilskog Sarajevo programa je posvećen mladim umjetnicima kroz takmičarske programe i radionice;
- Internacionalni festival amaterskog teatra na kojem se mogu predstaviti mladi pozorišni stvaraoci;
- West Hercegovina Fest koji nastoji potaknuti mlade kreativce i autore da stvaraju, te prezentirajući svoja djela potiču i druge da to čine;
- Sarajevo film festival „SFF“ kao najpopularniji i najveći festival filma u regiji, prikazuje najbolje filmove iz domaće, svjetske nezavisne i komercijalne produkcije; Prezentira igrane, kratke, dokumentarne i dječije filmove; Dodjeljuje nagradu „Srce Sarajeva“ za najbolja dostignuća u regiji; Organizira „Talent kampus“ za mlade, prateće kulturne programe, radionice za mlade kritičare, filmsku produkciju i „Cine Link“ koprodukcijski market za razvoj scenarija.
- Manifestacija „Novosarajevski književni susreti“ kao međunarodna manifestacija promoviše književno stvaralaštvo mladih autora iz BiH i regije;
- Međunarodni teatarski festival autorske poetike je smotra najboljih predstava omladinskih teatara svijeta pod nazivom Alternativna akademija;
- Međunarodni festival “Studentsko ljeto” Maglaj – Festival «Studentsko ljeto“ namijenjen je mladim i neafirmisanim pjevačima;
- Internacionalni festival srednjoškolskog dramskog stvaralaštva “Juventafest” je nastao 2013. godine s namjerom da se ponudi kvalitetan kulturni sadržaj namijenjen mladoj publici. U pet dana festivala, učesnici se kroz druženje i rad upoznaju sa različitim teatarskim modelima i prisustvuju nizu radionica iz oblasti scenskog pokreta, plesa, maske, lutkarstva i muzike koje vode stručnjaci, specijalizirani za pojedine oblasti;
- „Evropska noć teatra“ Zenica je manifestacija sa akcentom na studentsko i dramsko stvaralaštvo;
- Sijelo u Paklarevu ima za cilj prenošenje starih bosanskohercegovačkih običaja djelujući u kulturno odgojnom smislu na mlade naraštaje kroz izvornu igru, pjesmu i riječ;
- Festival omladinskih pozorišta RS namijenjen je prikazivanju i nagrađivanju predstava u kojima glume mladi, a koje su se tokom godine pokazale najboljima;
- Međunarodni festival poezije za djecu i mlade Istočno Sarajevo.